Ben ilk kez duyduğumda hayret ettim. 20 Mart’ın Dünya Serçe Günü olmasına değil. Serçelerin ömrünün uzunluğunaydı hayretim. Serçelerin ömrü 20-25 yıl arasında değişiyormuş. Dişi serçelerin ömrü erkeklerden uzunmuş. Minicik bir tüy yumağının bu kadar uzun ömürlü olacağı hiç aklıma gelmezdi.
Dünya Serçe Günü, İspanyollar’ın hediyesi olarak hayat bulmuş. ilk kez 2010 yılında İspanya’da bir kampanya olarak kutlanmış. Amaç, betonlaşma ve parkların kaybolması nedeniyle sayıları birçok ülkede azalan serçelere dikkat çekmekmiş. Serçe nüfusu son yıllarda, iklim değişikliği, habitat kaybı, kentsel gelişim, çevre kirliliği ve tarım ilaçları gibi faktörler nedeniyle azalıyormuş.
Fransa, Belçika, İtalya ve Finlandiya’nın da dahil olduğu 28 Avrupa ülkesinde ve Hindistan’da yapılan izleme çalışmaları, serçe sayısının önemli oranda azaldığını gösteriyormuş. İngiltere’de ise son 40 yılda serçe nüfusu yüzde 64 oranında azalmış. Hollanda ve Almanya’da serçe, nesli tehlike altında olan bir tür olarak kabul ediliyormuş.
Güzellikleri barındıran güzel ülkemizde, “Ben hiç serçe görmedim, adını bile duymadım” diyen bir Allah’ın kulu çıkmaz. Çünkü serçeler insanoğlunun yaşadığı her yerde onlarla beraber olan bir türdür. Evcil değillerdir. Göç etmezler, yerleşik ve koloniler halinde yaşarlar. Otuza yakın türü varmış. En çok bilineni, bahçe gibi yerlerde sürüler halinde yaşayan ve neredeyse elimize konup yemlenecek kadar yakınlık kuran bayağı serçe türü imiş.
Serçeler, değişen koşullar sonucu beslenme becerilerini çeşitlendirmişler. Doğada solucandan tohuma geniş bir yelpazede beslenen serçeler, insan kaynaklı değişime uğrayan yaşam koşulları nedeniyle artık çeşitli yiyeceklerle de beslenebilme yeteneği geliştirmişler.
Serçeler, çevresel bir etken olmadığı takdirde 20-25 yıl arasında ömür sürüyormuş. İlginçtir, sayıları kış aylarında artıyormuş. Anavatanı Avrasya ve Kuzey Afrika imiş. Ancak, Güney Amerika dışında yeryüzünün hemen her yerine götürülmüş. Serçeler Japon kültüründe mutluluk, sadakat ve aşkın sembolü olarak kabul ediliyormuş.
İspanyol Ornitoloji Derneği 2010 yılında bir kampanya başlatmış. Daha sonra, bu kampanya diğer ülkeler tarafından da benimsenmiş. Ayrıca, dünya genelindeki çevre örgütleri, doğa koruma grupları ve kuş gözlemcileri tarafından desteklenmiş . Bu duruma Birleşmiş Milletler Örgütü sessiz kalmamış; 2018 yılında, 20 Mart tarihini resmen Dünya Serçe Günü olarak tanımış.
Serçeler hakkında bazı ilginç bilgiler şöyle:
1-Serçeler, dünya genelinde en yaygın görülen kuş türlerindendir. Genellikle küçük ve kahverengi tüylüdürler.
2-Serçelerin çoğu, tohumlarla beslenirler. Ayrıca, meyve, böcekler ve diğer küçük hayvanları da yiyebilirler.
3-Serçelerin beyinleri, vücutlarına göre oldukça büyüktür. Bu nedenle, serçeler, karmaşık problemleri çözmek ve hafızalarını kullanmak konusunda oldukça yeteneklidirler.
4-Serçeler, aynı bölgede yaşayan diğer kuşlarla birlikte yuva yapabilirler. Bu, kuş türleri arasında işbirliği yapabilen ender örneklerden biridir.
5-Serçelerin şarkıları, türlerine ve bölgelerine göre farklılık gösterir. Bazı serçeler, diğer kuşların şarkılarını taklit edebilirler.
6-Serçeler, insanlara oldukça yakın bir mesafeden uçabilen ender kuşlardandır. Bu nedenle, insanlarla bir arada yaşamaları yaygındır.
7-Serçeler, bir yıl içinde en az iki kez kuluçkaya yatar.
Ekosistemdeki Yerleri
Serçelerin, doğal ekosistemde dengeleyici rolleri vardır. Serçeler, tohumları yiyerek taşırlar ve farklı yerlere bırakarak bitki çeşitliliğini artırırlar. Bu sayede, farklı bitki türlerinin yayılmasına yardımcı olurlar.
Serçeler, çiftçilik ve bahçecilik alanlarında zararlı böcekleri ve diğer zararlıları yiyerek, bu alanların doğal dengeye kavuşmasına ve bazı bitkilerin polenlerinin taşınmasına yardımcı olurlar. Doğal yem zincirinde önemli bir rol oynarlar.
Sezai Karakoç’un Monna Rosa’da “Kanadı kırık kuş merhamet ister” dizesi, hoyrat bir elde, minicik kalbi korkudan pıt pıt atan serçeyi çağrıştırır. Kara sevda, nice aşığı kanadı kırık serçeye dönüştürür.
Turgut Uyar ise ‘Yad’ başlıklı ilk şiirinde şöyle seslenmiş:
“Ufacık korumuzda dolaşırdım korkuyla,
Ve Allah’ı arardım serçe yuvalarında.”
Dünya Serçe Günü’nde Minik Serçe lakaplı Sezen Aksu’ya da bir merhaba diyelim ve ‘Minik Serçe’ şarkısının nakaratını hatırlayalım:
“Bak işte bir minik serçe lara lala lara li la la
Senin gibi neşe içinde lara lala lara li la la
Anlaştık hiç konuşmadan lara lala lara li la la
Minik serçeyle göz göze geliverince.”
(Şarkının linkine buradan ulaşabilirsiniz)
Evlerimizin pencere ve balkonlarının konuğu, park ve bahçeleri cıvıltılarıyla renklendiren serçelere artık farklı bir gözle bakabiliriz. Onlar bizim kanatlı minik dostlarımız. 20 Mart Dünya Serçe Günümüz kutlu olsun.
