KARİYER BASAMAKLARI

Son bir kaç aydır eğitim camiasında veya daha özelde öğretmen camiasında 7354 sayılı
Öğretmenlik Meslek Kanunu ve kariyer basamakları meselesi çokça konuşulmakta ve
tartışılmakta.
Yıllardır, öğretmenlerin bir meslek kanunu olmadığından şikâyet edilirdi ve eleştirilirdi.
Nihayet bu kanun birçok çaba, çalışma ve mücadeleden sonra 3/2/2022 tarih ve 31750 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Bunun üzerine de tartışmalar başladı. Bazı eğitimciler ve sendikalar dağ fare doğurdu dediler.
Bazıları kariyer basamaklarına itiraz etti. Bazıları çok yetersiz ve eksik bir kanun dediler.
Ben bu kanunun çıkmış olmasını bile başarı sayıyorum. Eksikleri olabilir. Ancak zamanla
daha iyiye doğru gideceğine inanıyorum. Zaten, 1.maddede kanunun amacı, eğitim ve
öğretim hizmetlerini yürütmekle görevli öğretmenlerin atamaları ve mesleki gelişimleri
ile kariyer basamaklarında ilerlemelerini düzenlemektir, denilerek sınırlı tutulmuş. Keşke
öğretmen yetiştirme ile ilgili maddelerde olsaydı. Belki zamanla öğretmen yetiştirme
meselesine de el atılır.
Gelelim kariyer basamakları meselesine. Günümüzde birçok meslekte kariyer basamakları
var. Orduda, emniyette, sağlıkta, üniversitede vesaire. Öğretmenlerde niye olmasın? Bir çok
ülke farklı şekil ve kademelerde, öğretmen kariyer basamakları uygulamaktadır. Bunlar,
İngiltere, Sangay (Cin), Singapuru, Güney Kore, Çek Cumhuriyeti, Polonya, Portekiz,
Slovakya, İspanya, İşviçre, İsveç, Yeni Zellanda, Avusturya, Amerika Birleşik Devletlerinde
bazı eyaletler sayılabilir.
2020 yılında Prof. Dr. Murat Gürkan GÜLCAN danışmanlığında yürütülen ve Gazi Eğitim
Bilimleri Dergisi, 6(3), sf:380-406. yayınlanan Öğretmen kariyer basamaklarının
oluşturulmasına ilişkin görüşlerin incelenmesi ve karma yöntem araştırmasında öğretmenlerin
çoğunluğu kariyer basamaklarından yana görüş bildirmişler ve meseleye olumlu
yaklaşmışlardır. ‘’Araştırmada; öğretmen kariyer basamakları oluşturulması, öğretmenin
mesleki gelişimine katkısının olacağı, öğretmenin içsel motivasyonuna katkı sunabileceği
ortaya çıkmıştır. Kariyer basamaklarının yeniden tasarlanarak yasal alt yapısının
oluşturulması, öğretmenin mesleki gelişimine katkı sunabileceği bulgularına ulaşılmıştır.
Öğretmen kariyer basamaklarının oluşturulması: Öğretmeni geliştirme aracı olabileceği,
öğretmenin gelişimini tetikleyen süreç olduğu, maddi getirisi olması durumunda daha etkili
olabileceği, öğretmen performansını nesnel olarak ölçülmesine yardımcı olabileceği, “çalışana
ödül” olduğu şeklinde olumlu görüşler öne çıkarken; kariyer basamaklarının öğretmenin
mesleki gelişimine etkisi olmayacağı, iş barışını bozacağı, öğretmenlik mesleğinin gönül işi
olduğu şeklinde karşı görüşler sırlanmıştır.’’ denilmektedir. Araştırma genel itibariyle:
‘’Öğretmen kariyer basamakları uygulamasının olumsuz sonuçlarından daha çok olumlu
sonuçlar doğuracağı,’’ görüşüyle sonuçlanmıştır. Bu konuda başka çalışmalar da yapılmıştır.
Hemen hemen hepsinde kariyer basamakları meselesine olumlu yaklaşılmıştır.
Konu; kanunun 3.maddesinin 4. bendinde, öğretmenlik mesleği; aday öğretmenlik
döneminden sonra öğretmen, uzman öğretmen ve başöğretmen olmak üzere üç kariyer
basamağına ayrılır, şeklinde belirlenmiştir. İlk defa kariyer basamakları sınavı 2006 yılında

yapılmıştı. Şu an yetmiş altı bin civarında uzman öğretmenimiz zaten var. Bu kanunla
birlikte, yıllardır yapılamayan kariyer basamakları sınavı da yapılarak mevcut adaletsizlikte
giderilmiş olacak. Bazı öğretmen arkadaşlarımız sınav yapılmasını eleştirmekte. Ancak bu
işin en güvenli şekli sınavla olanıdır. Sınavsız yapılan işlere şaibe karışabilir. Alınan
duyumlara göre sınavın o kadar da zor olamayacağını, kolay olacağını zannediyorum.
Sınava girebilmek için uzaktan yapılacak olan Uzman Öğretmenlik ve Başöğretmenlik Eğitim
Programını tamamlamak gerekiyor. Ancak Mesleki Gelişim çalışmaları adı altında istenen
belgeler ilk sınav için bence gereksiz. Bu sınavda uygulanmaması lazım. Çünkü oyun
başladıktan sonra kural koyulmaz. Ancak sonraki sınavlarda belge işi gerçekten işe
yarayabilir. Çünkü öğretmenlerimiz çeşitli kurul ve komisyonlardaki görevlerini, zümre
başkanlığı görevlerini daha istekle yapacaklardır. Kısaca Mesleki Gelişim Tablosundaki
çalışmaları yapmada daha fazla başarı göstereceklerdir. Sosyal ve kültürel faaliyet alanlarına
yönelimde bir artış söz konusu olacaktır. Bu tür faaliyetlerin okul ortamına ve başarısına
olumlu yansımalar ve katkılar sağlayacaktır. Mesleki Gelişim Çalışmalarına dair belge
istenmesi öğretmenlerin ve eğitimin gelişmesi açısından faydalı olabilir.
Yüksek lisans ve doktora yapan öğretmenler sınavsız uzman ve başöğretmen olabilecekler.
Bu da öğretmenlerimizin sürekli kendilerini güncellemeleri, geliştirmeleri, yüksek lisans ve
doktora yaparak entelektüel çıtalarını yükseltmeleri anlamına geliyor. Bunun eğitimimize
olumlu yansımaları elbette olacaktır.
Bence bu kariyer basamaklarında. iki şey esas alınmalı.
1- Öğretmenin sürekli kendini güncellemesi ve yenilemesi. Formasyon olarak ve eğitim-
öğretim tekniklerindeki yenilikleri, gelişmeleri takip ve kullanma açısından kendini
geliştirme. Zaten bu yapılacak. Ama bunun uygulama ayağı eksik kalmamalı.
2- Kariyer basamakları arasında az da olsa farklı işler olmalı. Mesela Bir Uzman Öğretmen,
diğer bir öğretmene nazaran farklı bir iş yapmalı. Bir Başöğretmen Uzman Öğretmene rağmen
daha üst ve farklı bir iş yapmalı. Ancak bu sahada nasıl uygulanabilir? Onu bilemiyorum.
Üzerinde tartışmak ve çalışmak lazım.
Daha öncede söyledim. Meslek kanunu yeni çıktı. Zamanla daha iyi olur diye düşünüyorum.
Yani kervan yolda dizilecek. İşin başında bir takım eksiklikler olabilir. Bir de bu işin bir sürü
paydaşları var. Onu da düşünmek lâzım. Bu kariyer meselesinin en güzel tarafı ise
öğretmenlerimize maddi getirisi… Eli öpülesi öğretmenlerimiz bunu çoktan hak ediyor.
Üzerinde tartışılacak, konuşulacak çok şey var. Şimdilik bu kadarla yetinelim. Emeği
geçenlere teşekkür ediyorum.
Ne diyelim. Hayırlı olsun.