Deniz kaplumbağaları, yumurtadan çıktıkları kumsallara kadar binlerce kilometre
boyunca yollarını bulmak için manyetik imzalara güvenmeleriyle tanınırlar. Şimdi, Current
Biology dergisinde 6 Mayıs’ta rapor veren araştırmacılar, köpekbalıklarının denizde uzun
mesafeli akınları için manyetik alanlara da güvendiğine dair ilk somut kanıtlardan bazılarına
sahipler.
Florida Eyalet Üniversitesi Kıyı ve Deniz Laboratuvarı’ndan Denizleri Kurtarma Vakfı
proje lideri Bryan Keller, “Köpekbalıklarının hedeflenen yerlere göç sırasında nasıl başarılı bir
şekilde gezinmeyi başardığı çözülmemişti” dedi. “Bu araştırma, yollarını bulmalarına yardımcı
olmak için dünyanın manyetik alanını kullandıkları teorisini destekliyor; bu, doğanın GPS’i.”
Araştırmacılar, bazı köpekbalığı türlerinin her yıl çok özel yerlere ulaşmak için uzun
mesafeler kat ettiğini biliyorlardı. Ayrıca köpekbalıklarının elektromanyetik alanlara duyarlı
olduğunu da biliyorlardı. Sonuç olarak, bilim adamları uzun süredir köpekbalıklarının
gezinmek için manyetik alanlar kullandıklarını tahmin ediyorlardı. Ancak zorluk, bunu
köpekbalıklarında test etmenin bir yolunu bulmaktı.
Keller, “Dürüst olmak gerekirse, işe yaramasına şaşırdım” dedi. “Bu sorunun 50 yıldır
yanıtsız kalmasının nedeni, köpekbalıklarını incelemenin zor olmasıdır.”
Keller, gerekli çalışmaların daha küçük köpekbalıklarında yapılmasının daha kolay
olacağını fark etti. Ayrıca her yıl belirli yerlere geri döndüğü bilinen bir türe ihtiyaçları vardı.
O ve meslektaşları ise bonehead (kemik kafa) türlerini (Sphyrna tiburo) takibe aldı.
“Bu, köpekbalıklarının ‘evin’ nerede olduğunu bildiğini ve uzak bir konumdan eve geri
dönebileceğini gösteriyor.”
O zaman soru, bonehead (kemik kafa) türlerinin bu dönüş yolculuklarını manyetik bir
haritaya güvenerek yapıp yapmadığıydı. Bunu bulmak için araştırmacılar, 20 genç, vahşi
yakalanmış bonehead’i test etmek için manyetik yer değiştirme deneylerini kullandılar.
Çalışmalarında, köpekbalıklarının gerçekten yakalandığı yerden yüzlerce kilometre uzaktaki
yerleri temsil eden manyetik koşullara köpekbalıklarını maruz bıraktılar. Bu tür çalışmalar,
eğer gerçekten manyetik ipuçlarına güveniyorlarsa, köpekbalıklarının daha sonra kendilerini
nasıl yönlendirmeleri gerektiğine dair doğrudan tahminlere izin verir.
Köpekbalıkları jeomanyetik alandan konumsal bilgi elde ederse, araştırmacılar,
köpekbalıkları algılanan yer değiştirmelerini telafi etmeye çalıştıkça, güney manyetik alanda
kuzeye yönelimi ve kuzey manyetik alanda güneye yönelimi tahmin ettiler. Köpekbalıkları,
yakalama bölgeleriyle eşleşen manyetik alana maruz kaldıklarında hiçbir yönelim tercihi
öngörmediler. Sonuç olarak, köpekbalıkları doğal menzilleri içindeki alanlara maruz
kaldıklarında tahmin ettikleri gibi davrandılar.
Araştırmacılar, manyetik alanlara dayalı bu gezinme yeteneğinin köpekbalıklarının
popülasyon yapısına da katkıda bulunabileceğini öne sürüyorlar. Kemik kafalardaki bulgular,
muhtemelen diğer köpekbalığı türlerinin etkileyici başarılarını açıklamaya da yardımcı oluyor.
Örneğin, bir büyük beyaz köpekbalığının Güney Afrika ve Avustralya arasında göç ettiği ve
ertesi yıl aynı yere geri döndüğü belgelendi.
“Bir köpekbalığının üç boyutlu bir okyanusta 20.000 kilometrelik bir tur yüzerek aynı
yere geri dönebilmesi ne kadar havalı?” diye soruyor Keller. “Gerçekten akıllara durgunluk
veriyor. İnsanların neredeyse her yerde gezinmek için GPS kullandığı bir dünyada, bu yetenek
gerçekten dikkate değer.
Keller:” Gelecekteki çalışmalarda, denizaltı kabloları gibi antropojenik kaynaklardan gelen manyetik alanların köpekbalıkları üzerindeki etkilerini
araştırmak istediğini söylüyor. Ayrıca, köpekbalıklarının sadece uzun mesafeli göç sırasında
değil, aynı zamanda günlük davranışları sırasında da manyetik ipuçlarına güvenip
güvenmediğini ve nasıl güvendiğini araştırmak istiyorlar.
Bu çalışma Denizleri Kurtarma Vakfı ve Florida Eyalet Üniversitesi Kıyı ve Deniz
Laboratuvarı tarafından desteklenmiştir.
Makalenin İngilizce orijinal metni:
https://www.sciencedaily.com/releases/2021/05/210506142036.htm sitesinden alınmış
olup sizler için özetlenmiştir.
Konuyla ilgili daha detaylı bilgiye Keller ve arkadaşları tarafından yayımlanan makaleden
ulaşılabilir.
Bryan A. Keller, Nathan F. Putman, R. Dean Grubbs, David S. Portnoy, Timothy P.
Murphy. Map-like use of Earth’s magnetic field in sharks. Current Biology, 2021; DOI:
10.1016/j.cub.2021.03.103
Sağlıkla…
