Bilim Sanayi ve Teknoloji bakanlığımızca başlatılan ve oldukça başarılı yol alan Milli Teknoloji Hamlesi kapsamındaki en önemli bileşenlerinden birisi olan dijital dönüşümün olmazsa olması 5G teknolojisinde, Türkiye’miz, haklı gururumuzu perçinleyen bir dünya rekoru kırdı. Birkaç gün önce, Türk Telekom, 5G test şebekesi üzerinde Nokia ile birlikte gerçekleştirdiği denemede 4.5 Gbps üzeri hıza ulaşarak dünya rekoru kırdı. Amerika, Japonya, Güney Kore ve Çin gibi güçlü küresel rakiplerin olduğu 5G pazarında bu başarı elbette takdire şayandır. Bu vesile ile bizlerde, bu yazımızda 5G teknolojisinden bahsedelim istedik.
Hücresel ağların altyapısı belirli standartlar çerçevesinde şekilleniyor. Günlük hayatta kullandığımız iletişim cihazları da bu altyapıyla uyumlu olacak şekilde üretiliyor. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte hücresel ağların daha verimli ve etkili hizmet sunabilmesi için altyapı kriterleri, belirli zaman aralıklarıyla değişiyor. 5G, bu altyapı kodlarının ve malzemesinin beşinci kez değiştirilmiş halini ifade ediyor [1].
Teknoloji ne kadar hızlı gelişirse, hücresel ağlardaki altyapı değişikliği de buna bağlı olarak daha sık gerçekleşiyor. Telekomünikasyon teknolojisinin zaman içinde gösterdiği alt yapı değişiklikleri 1G, 2G, 3G, 4G şeklinde isimlendiriliyor. “G” harfi İngilizcede “nesil” anlamında gelen “Generation” kelimesini ifade ediyor. Buna göre 5G açılımı “5. nesil” oluyor. Her nesil öncekine göre yenilikler içeriyor [1].
Süreç 1980’lerde bu sistemlerin ilki olan 1G teknolojisi ile başladı. 1G analog sistemle çalışıp yalnızca ses taşıması yapıyordu. 1990’ların başında analog veri yerine sayısal verinin kullanıldığı 2G teknolojisi doğdu. 3G teknolojisi ile hızlı internet ve data transferi yapabilme yenilikleri geldi. Günümüzde kullanılan ve daha hızlı internet hizmeti sağlayan 4G teknolojisinin yerini de 5G almak üzere [1].
5G prototip denemesi Kasım 2016’da Samsung tarafından gerçekleştirildi ve başarıyla sonuçlandığı kamuoyuna duyuruldu. Uluslararası Telekomünikasyon Birliği, altyapı çalışmalarının 2020 yılı içinde tamamlanmasını ve yeni nesil teknolojinin hayata geçmesini öngörüyor. Ülkemizde de altyapı çalışmaları devam ederken, Bilgi Teknolojileri Kurumu tarafından Türkiye’nin dünyada bu yeni teknolojiye ilk geçen ülkelerden biri olacağı ifade ediliyor [1].
Uzmanlar 5G ile hayatımıza birçok yeniliğin girmesini öngörüyor. 5G telefon dışında sağlık, otomotiv, eğlence ve hizmet gibi birçok sektörde de köklü değişikliklerin kapısını aralıyor. En önemli yenilik mobil veriler konusunda beklenirken, şimdikine göre daha çok mobil verinin kontrolü öngörülüyor. Bu yeni nesil teknoloji ile insanlar, evler, şehirler ve daha birçok şey yüksek hızla birbirine bağlanıyor [1]..
5G her şeyden önce yüksek hız getiriyor. Çeşitli ülkeler hız denemeleri için simülasyonlar yapıyor. ABD’li mobil operatör Verizon, yaptığı testlerde 1096 Mbps’lik hıza ulaştığını duyurdu. Ülkemizde 5G denemesi Turkcell tarafından gerçekleştirildi. Yapılan testlerde 2.283 GB hıza ulaşılarak rekor kırıldı. 2 GB hız basit anlatımıyla 2 saatlik bir filmin 7 saniyede indirilebilmesi anlamına geliyor [1].
Şimdiki akıllı telefonlar ile bu hızdaki internetin kullanılabilmesi için mobil operatörlerin verdiği hizmet büyük önem taşıyor. Ülkemizde hala telefonun çekmediği bölgeler olduğu göz önüne alındığında, bu konuda hızlı adımlar atılması gerektiği ortada. Kullanıcı yoğunluğu da mobil veri hızını etkileyen faktörler arasında. Bu nedenle 5G baz istasyonu kurulum yerlerinin insan yoğunluğu dikkate alınarak belirlenmesi gerekiyor [1].
5G teknolojisi ile birlikte dosya aktarım hızının yükselmesi sayesinde saniyede 10 GB dosya indirilebilecek. Bu da örneğin 1.5 GB olan bir oyununun yalnızca birkaç saniye içinde telefona yüklenebilmesi demek. Ayrıca Google Stadia gibi çevrim içi oyun oynama platformlarının daha da yaygınlaşacak. Kullanıcılar doğrudan karşıdaki sunucuya bağlanarak oyunları deneyimlerken, uygulamalara gelen güncellemeleri yüklemekle zaman kaybetmeyecek [1].
Canlı yayınların kalitesinin artacak olması da 5G ile gelen yenilikler arasında. Ülkemizde bu teknoloji ile tamamen yerli ve milli yazılımlar kullanılarak ilk canlı televizyon yayını denemesi yapıldı. Kameraya çekilen görüntüler yüksek kapasiteli ve düşük gecikmeli veri iletimiyle test şebekesi üzerinden yayın kanalına gönderildi. Bu sayede 5G teknolojisi ve yerli yazılım ile canlı yayın tamamlandı [1].
5G çevre ile hızlı şekilde bilgi alışverişi yapılabilmesini sağlayacak. Bu da herhangi bir gecikme yaşanmadan etrafımızdaki nesnelerle iletişim halinde olabileceğimiz anlamına geliyor. Yeni teknoloji sayesinde örneğin sürücüsü olmadan kendi başına gidebilen arabalar konusunda atılım yaşanacak. Bu arabalar yolda karşılaştıkları diğer arabalarla, yol sensörleriyle, trafik lambalarıyla ve daha birçok nesneyle iletişim kurabilir hale gelecek [1].
“Nesnelerin interneti” olarak da adlandırılan bu teknoloji ev eşyalarına da yenilikler getirecek. Örneğin siz uyanmadan tost makinesi tostu pişirmeye başlamış olacak. Buzdolabı, içinde bulunan malzemeleri kodlayarak size o gün pişirebileceğiniz yemek alternatiflerini sunacak. Klimanız siz eve gelmek üzereyken çalışmaya başlayarak evin sıcaklığını konforlu hale getirecek. Tüm bunlar nesnelerin 5G teknolojisi kapsamında birbirleriyle haberleşmesi sayesinde gerçekleşecek [1].
Gerçek dünyadaki çevrenin ve içindekilerin bilgisayar tarafından değiştirilmesi ve artırılması anlamına gelen artırılmış gerçeklik, 5G ile gelen yüksek hız ve düşük gecikme özellikleri sayesinde yaygın hale gelecek. Yüksek hız sayesinde bilgisayarlar sesleri, görüntüleri ve GPS verilerini daha hızlı aktararak canlı veya dolaylı fiziksel görünüm oluşturabilecek. Örneğin markalar ürün tanıtımlarını hedefledikleri şekilde artırılmış gerçeklik ile yapabilecek [1].
Uydu sektörü 5G teknolojisinin getirdiği yeniliklerle ilgili tamamen pozitif görüşte. Uydular yıllardır üstlendikleri rolü devam ettirirken, 5G uyduları yalnızca bağımsız bir bağlantı sistemi kurmayıp diğer ağlarla da bütünleşecek. Bu sayede uydular en uzaktaki noktalara, trenlere, uçaklara, arabalara, gemilere, insanlı ya da insansız hava araçlarına, en uzak yerleşim yerlerine hizmet götürebilecek.
5G avantajları arasında en önemlisi yüksek hız. İndirme hızlarında büyük ilerleme sağlanarak 1 Gbps’nin üzerine ulaşılması bekleniyor. Günlük hayatta birçok işimizi internet üzerinden hallettiğimiz düşünüldüğünde, bu hızlı teknolojinin ne kadar avantajlı olduğu ortada [1].
5G teknolojisi çok daha geniş bir kapsama alanı sağlıyor. Bu özelliği ile özelikle kırsal alanlarda sıkça yaşanılan kapsama sorunlarına çözüm getirmesi bekleniyor. Kırsal işletmelerin dijital pazardaki rekabete katılabilmesi ve bölgesel ekonomilerin güçlenmesi öngörülüyor [1].
Akıllı telefonların en büyük sorunlarından biri pil ömrünün kısa olması. 5G ile mobil cihazların enerji tüketimi azaltılarak pil ömrünün 10 yıla kadar uzatılması hedefleniyor. Ayrıca telefonların ayda 1 kere şarj edilmesinin yeterli olacağı düşünülüyor [1].
5G teknolojisinin yaygınlaşması, yalnızca son model mobil cihazların bu teknolojiyi destekliyor olması nedeniyle uzun sürecek gibi gözüküyor. Ayrıca çok sayıda yeni altyapı kurulması gerektiğinden ülkelerin bu konuya ciddi bütçeler ayırması gerekiyor [1].
5G teknolojisinin güvenlik sorunları nedeniyle siber saldırılara açık olduğu düşünülüyor. Yazılıma dayanan bir ağ olması nedeniyle yazılım risklerinin yüksek olmasından endişe ediliyor. Yazılım geliştirme süreçlerinde meydana gelebilecek açıkların bütün ağı tehdit edebileceği ifade ediliyor [1].
5G teknolojisinin hayata geçmesiyle birlikte kapsama alanının genişletilmesi için baz istasyonlarının daha sık mesafelerde kurulması gerekiyor. Bu da “5G zararlı mı?” sorusunu akıllara getiriyor. Baz istasyonlarının radyasyon yayma özelliği insanları endişelendiriyor [1]. Hatta bu durum, birçok bilim adamı tarafından üzerinde 8 milyar insanın yaşadığı yerküreyi bir mikrodalga fırın içine atmak olarakta değerlendirilmektedir.
5G ile mobil internet hızı 4G’ye göre 20 kata varan bir oranda artıyor. 4G saniyede 1GB vaat etmekle birlikte pratikte buna ulaşabilmiş değil. 5G için ise hayata geçtiği zaman saniyede 20 GB hız öngörülüyor [1]. 4G zamanı olmayan nesnelerin internetini kavramını 5G getiriyor. Evlerdeki en küçük cihazların bile internete bağlanabilir hale gelmesi bekleniyor. Buzdolaplarının, saatlerin, televizyonların, klimaların ve daha birçok eşyanın yüksek internet hızı sayesinde iletişim kurabilmesi bekleniyor [1].
Sonuç itibariyle, elbette teknolojinin nimetlerinden faydalanmak ve küresel rekabete katılmak ülkemizin geleceğinin inşası bakımından çok ciddi ve bir o kadarda önemlidir. 208 ülkenin bulunduğu dünyamızda cennet vatanımızı çok net birkaç adım öne çıkaracaktır. Her teknolojinin nimeti olduğu gibi beraberinde getireceği külfetlerde (özellikle sağlık açısından) göz ardı edilmeden kullanırsa, TÜRKİYE için büyük kazanım olacaktır.
NOT: Cep telefonlarının kullandığı radyo frekans dalgaları, Wi-Fi ve mikrodalga kullanan cihazlar gibi radyasyon kaynaklarının tek bir etkileşim mekanizmaları bulunmadığından; insan sağlığı üzerine etkileri henüz tam ve net olarak açıklanmış değildir. Diğer taraftan, 5G teknolojisi kullandığı dalga boyu ve enerji bakımından elektromanyetik spektrumun iyonize olmayan kısmında bulunmaktadır. Dolayısıyla; 5G teknolojisinin, X-ışınları ve Gama Işınlarında olduğu gibi iyonize ışın etkilerini de göstermesini beklemek mantık olarakta yanlış olacaktır.
Kaynakça:
[1] https://www.vargonen.com/blog/5g-nedir-gelecegin-iletisim-teknolojisi/
