Covid 19 la mücadele de başından beri tüm bilim insanlarının ısrarla üzerinde durduğu bir konuda
hemen her dakika kullanmak zorunda kaldığımız, yüzümüze ve gözüme sıklıkla götürdüğümüz
‘’ELLERİMİZİN TEMİZLİĞİ’’ konusu idi. Bununla beraber, el yıkamanın hastalık ve enfeksiyonun
yayılmasıyla mücadelede etkili olduğu kanıtlanmış olsa da, arkasındaki fizik nadiren incelenmiştir.
Ancak, Hammond Consulting Limited’den araştırmacılar, AIP Publishing tarafından yayınlanan
Akışkanların Fiziği’nde, el yıkamanın temel mekaniğini yakalayan basit bir model açıklamışlardır
El yıkamayı simüle ederek, virüs ve bakteri gibi parçacıkların elden çıkarıldığı zaman ölçeklerini
tahmin ettiler.
Matematiksel model, dalgalı bir yüzeyin diğer dalgalı yüzeyi geçtiği ve ikisi arasında
ince bir sıvı filmi olduğu iki boyutta hareket eder. Dalgalı yüzeyler, küçük uzamsal ölçeklerde
pürüzlü oldukları için elleri temsil eder. Parçacıklar potansiyel kuyularda elin pürüzlü yüzeylerinde
tutulur. Başka bir deyişle, bir vadinin dibindeler ve kaçabilmeleri için su akışından gelen enerjinin
onları yukarı ve vadiden çıkaracak kadar yüksek olması gerekiyor. Akan sıvının gücü, hareket eden
ellerin hızına bağlıdır. Daha güçlü bir akış, parçacıkları daha kolay uzaklaştırır.
Yazar Paul Hammond, “Temel olarak, akışın size parçacıklar üzerindeki kuvvetleri anlattığını ve “O
zaman parçacıkların nasıl hareket ettiğini çözüp ve çıkarılıp çıkarılmadıklarını anlayabileceğinizi
söylemektedir.
İHammond, işlemi bir gömlek üzerindeki lekeyi ovmaya benzetiyor: Hareket ne kadar hızlıysa,
çıkma olasılığı da o kadar yüksek. Hammond, “Ellerinizi birbirine göre çok nazikçe, çok yavaş
hareket ettirirseniz, akan sıvının yarattığı kuvvetler, parçacığı aşağıda tutan kuvvetin üstesinden
gelmek için yeterince büyük değildir” dedi. Parçacıklar kaldırıldığında bile, bu süreç hızlı değildir.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinden alınanlar gibi tipik el yıkama yönergeleri, musluğun
altında en az 20 saniye önerir.
Hammond modelinden elde edilen sonuçlar da aynı fikirde. Potansiyel virüsleri ve bakterileri
yerinden çıkarmak için yaklaşık 20 saniyelik güçlü bir hareket gerekir. Model, sabun kullanırken
meydana gelen kimyasal veya biyolojik süreçleri dikkate almaz. Bununla birlikte, parçacıkları
ellerden fiziksel olarak uzaklaştıran mekanizmaları bilmek, daha etkili, çevre dostu sabunlar
formüle etmek için ipuçları sağlayabilir.
Hammond, akışkanlar mekaniğinde yayınlanan çalışmasında bunun el yıkamanın tüm hikayesi
olmadığını, ancak önemli soruları yanıtladığını ve gelecekteki araştırmaların temelini
oluşturduğunu belirtmiştir.
Sağlıkla….
Kaynaklar:
1-Paul S. Hammond. Will we ever wash our hands of lubrication theory? Physics of Fluids, 2021; 33
(8): 081908 DOI: 10.1063/5.0060307.
2- Sizler için özetlenen bu makalenin orijinal metnine:
https://www.sciencedaily.com/releases/2021/08/210817111442.htm#:~:text=Hand%2Dwashing%
20model%20uses%20fluid%20mechanics%20to%20track%20harmful%20particles.,-
Date%3A%20August%2017&text=Summary%3A,viruses%20and%20bacteria%2C%20were%20remo
ved. web adresinden ulaşılabilir.